Search Facebook Instagram Twitter

Papiamento


Idioma oficial di Aruba

Dia 21 di mei 2003, Parlamento di Aruba a aproba e ley di idioma oficial. Asina pa prome biaha den historia di Aruba, Papiamento y Hulandes a bira idioma oficial. Prome cu 21 di mei 2003 ningun di nan dos, ni Hulandes, ni Papiamento, no tabata oficial na Aruba. Na Corsou cu Boneiro, Papiamento a bira oficial 4 aña despues, esta na 2007. Na Hulanda, Hulandes a bira oficial na 1995.

Aki por download un copia di e Landsverordening: LV idioma oficial

 


Papiamento den Enseñansa

Den e añanan cu a sigui despues di e oficialisacion di e ley di idioma, a haci hopi trabou respecto Papiamento, tanto como materia den enseñansa como e idioma nacional.

Historia y desaroyo

Na mayoria di e scolnan catolico, enseñansa tabata na Papiamento. E scolnan di gobierno tabata na Hulandes. Rond di aña 1900 a bin ripara na Corsou cu enseñansa, specialmente na Hulandes, no tawata exitoso. Tabatin hopi discusion tocante e uzo di idioma di instruccion na scol. Varios maestro, pastoor, y tambe parlamentario Hulandes, tabata propaga Papiamento como idioma di instruccion. Tabatin varios proposicion pa enseñansa bilingual tambe. E proposicion di Hamelberg na aña 1897, tabata pa duna enseñansa na Papiamento prome, y duna les di Hulandes via Papiamento den e dos klasnan mas halto. E tabata di opinion cu e muchanan mester siña lesa y skirbi bon den nan propio idioma, prome cu nan por siña un idioma straño.

Despues di varios aña di discusion, e ordenansa di 1935 a drenta na vigor. Pa e scolnan na e islanan ABC bin na remarke pa subsidio di gobierno, nan mester a cuminsa uza Hulandes como unico idioma di instruccion. Esaki a pone cu enseñansa na Papiamento tambe a yega na su final e tempo ey.

Sinembargo e situacion a cambia. Despues di varios decada, Papiamento a bolbe den scol.

Formacion como docente di Papiamento

Despues di a ofrece varios estudio di Papiamento Grado Tres, na augustus 2002 a cuminsa cu un estudio di Papiamento Grado Dos na Instituto Pedagogico Arubano (IPA). Aki varios persona a haya formacion como docente di Papiamento. Despues cu e grupo aki a caba cu exito a sigui un estudio di Bachelor Papiamento. Na september 2013 un grupo di docente di Papiamento a inicia Master in Education, Language and Literature of Papiamento na University of Curacao.

Papiamento como materia y idioma di instruccion

Na augustus 2003, Papiamento a drenta enseñansa secundario EPB, MAVO, HAVO klas 1-2-3, VWO klas 1-2-3 y enseñansa avansa profesional EPI, IPA. Papiamento como materia ta sosteni principalmente pa e metodo didactico “Cristal”. Aña escolar 2015-2016, Papiamento a sigui como materia den HAVO y VWO klas 4 y consecuentemente te final pa bira un materia di examen.

Proyecto Scol Multilingual

Otro desaroyo den Enseñansa rond idioma Papiamento ta e Proyecto Scol Multilingual cu a keda implementa na augustus 2008 na dos scol preparatorio piloto. Papiamento a sigui tanto como lenga di instruccion y como materia (hunto cu Hulandes, Ingles y Spaño) den enseñansa basico den dos scol basico piloto.

Mas informacion: Proyecto Scol Multilingual (PSML)

Scol Arubano Multilingual

Na inicio di aña 2018 Minister di Enseñansa, dr. Armando Lampe a anuncia cu Aruba lo conoce un cambio den enseñansa; ta trata di implementacion di e programa multilingual den tur scol preparatorio y basico na Aruba. Scol Arubano Multilingual (SAM) ta e nomber oficial di e programa y e curiculo nobo multilingual cu lo keda implementa den scol primario. Na aña 2018 – 2019 tur klas, cuminsando di scol preparatorio te cu klas 6 di scol primario di e scolnan piloto, lo forma parti di e programa multilingual. Cu e implementacion di Scol Multilingual den tur scol na Aruba e scolnan piloto lo sigi desaroya prome cu e otro scolnan y nan ta un partner (banda di directivanan (schoolbesturen), CDPC di IPA y DEA) den e implementacion di SAM den e otro scolnan preparatorio y basico.

Mas informacion: Scol Arubano Multilingual (SAM)


Mas informacion: Website Papiamento.aw

Na aña 2007 Departamento di Enseñansa Aruba a lansa e website [papiamento.aw]E website ta un producto di e proyecto di promocion di aña 2007 “Nos idioma ta den bo man. Papiamento, cuid’e!”, cu tabata financia pa Fondo Desaroyo Aruba (FDA). E website ta contene informacion di origen, historia y desaroyo di idioma Papiamento y por lesa diferente articulo general y cientifico. Tambe por haya diferente material di referencia manera regla di gramatica y ortografia di Papiamento.

Dia 21 di februari 2018 a introduci un instrumento practico riba e website, esta un aplicacion pa busca palabra. E aplicacion aki ta deriva di e lista di palabra skirbi segun e reglanan stipula den “Ortografia di Papiamento – version april 2009” y publica den e “Vocabulario Ortografico di Papiamento” (buki blauw).

 


Noticia

Scroll To Top
  • © 2011-2023 Department of Education Aruba (DEA)
  • T +297-528-3400
  • F +297-528-3434
  • info@ea.aw

By orbitalnets